Uygunsuz İçerikler ve Doğru Kullanım Örnekleri
Bu yazıda aşağıdaki konulara değineceğiz.
Reklam Sayılmayan İçerikler
Reklam Sayılan İçerikler
Diyetisyenlerin Yasaklı veya Sınırlı Hizmetleri
Diyetisyenlerin İfadelerinde Yanlış Olabilecek Cümlelerden Örnekler
Diyetisyenlerin tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri;
1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun,
Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
T.C. Sağlık Bakanlığı'nın ilgili genelgeleri ve etik kuralları
doğrultusunda düzenlenmektedir.
Bu yazıda diyetisyenlerin web siteleri, sosyal medya sayfaları veya dijital platformlarda nelere dikkat etmeleri gerektiği örneklerle anlatılmıştır.
Reklam Sayılmayan İçerikler
Diploma, mezuniyet bilgisi, uzmanlık alanı
Bilimsel hizmet isimleri (ör. gebelikte beslenme, sporcu beslenmesi)
İletişim bilgileri, çalışma saatleri
Bilgilendirici, eğitici içerikler (blog yazıları vb.)
Tanı veya tedavi iddiası içermeyen genel sağlık önerileri
Reklam Sayılan İçerikler
“En iyi diyetisyen” "öncü diyetisyen" gibi üstünlük vurguları
Yanlış: Ankara’nın en iyi diyetisyeniyle sağlığınızı yönetin.
Doğru: Bireye özel beslenme danışmanlığı hizmeti sunulmaktadır.
Neden yasak: Diğer meslektaşları küçümseyen, üstünlük içeren beyanlardır.
Ücretsiz, indirimli veya kampanyalı hizmet ifadeleri
Yanlış: Whatsapp’tan yazana %15 indirim!
Doğru: Bu ifade tamamen çıkarılmalı.
Neden yasak: Ücretli sağlık hizmetlerinde indirim duyurusu yapılamaz.
Hızlı veya garantili sonuç vaat eden ifadeler
Yanlış: 1 ayda 7 kilo garantili!
Doğru: Kişiye özel planlarla kilo yönetimine destek olunur.
Neden yasak: Hızlı, mucizevi veya garanti beyanları bilim dışıdır.
Tedavi vaadi içeren cümleler
Yanlış: İnsülin direncini tedavi ediyoruz.
Doğru: İnsülin direncinde beslenme düzeni destekleyici olabilir.
Neden yasak: Diyetisyenler tedavi edemez, sadece destek olabilir.
Yönlendirme içeren online hizmet tanıtımları
Yanlış: Online diyetle her yerden kolayca ulaşın.
Doğru: Online beslenme danışmanlığı hizmeti verilmektedir.
Neden yasak: Hizmete yönlendirme, cazibe oluşturma reklam sayılır.
İkna edici, teşvik edici dil kullanımı
Yanlış: Siz de mutlu danışanlarımızdan biri olun!
Doğru: Bu tarz ifadeler kullanılmamalı.
Neden yasak: Emrivaki ve ikna içeren her türlü çağrı reklam sayılır.
7/24 erişim, uygun fiyat gibi avantaj vurguları
Yanlış: 7/24 danışmanlık hizmeti ve en uygun fiyatlar burada!
Doğru: İletişim için çalışma saatleri içerisinde ulaşabilirsiniz.
Neden yasak: Ticari avantaj beyanı yapılamaz.
Önce-sonra fotoğraf, danışan görüntüsü paylaşımı
Yanlış: Danışanın öncesi ve sonrası görselleriyle başarı örnekleri paylaşmak
Doğru: Hiç kullanılmamalı.
Neden yasak: Kişisel sonuçların reklam aracı yapılması kesinlikle yasaktır.
Mama, takviye, marka önerisi veya ürün reklamı
Yanlış: X markasının probiyotiğini öneriyoruz.
Doğru: Bazı durumlarda beslenme desteği tavsiye edilebilir.
Neden yasak: Ticari ürün tanıtımı yapılamaz. Sponsorluk da aynı kapsamdadır.
Klinik, merkez, ofis gibi isimlendirmeler
Yanlış: Zeynep Diyet Merkezi
Doğru: Diyetisyen Zeynep Yılmaz
Neden yasak: Özel sağlık kuruluşu izni olmadan bu isimler kullanılamaz.
Dikkat çekici, eğlenceli ama yanıltıcı hizmet başlıkları
Yanlış: Yeni evliler için balayı diyeti, çiftlere özel aşk menüsü!
Doğru: Bireysel beslenme danışmanlığı sunulur.
Neden yasak: Tıbbi hizmetlerde mizah, slogan ve ticari pazarlama dili kullanılamaz.
Hemen ara, Whatsapp’tan yaz, anında bilgi al gibi çağrılar
Yanlış: Hemen ara, hemen danış, Whatsapp’tan ulaş!
Doğru: İletişim için tıklayın.
Neden yasak: Tüketiciyi harekete geçirmeye yönelik ifadeler reklam kapsamındadır.
Özel hasta gruplarına “paket” adıyla hizmet satışı
Yanlış: Gebelik paketi, çocuk diyeti paketi, yaz detoks paketi
Doğru: Gebelikte beslenme danışmanlığı sunulmaktadır.
Neden yasak: Paket kelimesi sağlıkta ticarileşmeyi çağrıştırır, yasaktır.
Diyetisyenlerin Yasaklı veya Sınırlı Hizmetleri
Tedavi etme hizmeti veremezler
Gerekçe: Diyetisyenler destekleyici sağlık mesleğidir, tanı ve tedavi yetkisi yalnızca hekimdedir.
Hastalık teşhisi koyamazlar
Gerekçe: Tanı koyma yetkisi yalnızca tabiplere verilmiştir.
Psikolojik danışmanlık ve terapi sunamazlar
Gerekçe: Bu hizmet yalnızca psikologlar ve psikiyatristler tarafından sunulabilir.
Hastalıkları iyileştirme vaadiyle beslenme planı hazırlayamazlar
Gerekçe: Tıbbi tedavi amaçlı hizmet sunmak hekim dışındaki mesleklerce yasaktır.
Medikal ürün, mama, ilaç veya takviye satışı ve önerisi yapamazlar
Gerekçe: Sağlık ürünlerinin tanıtımı ve ticareti Sağlık Bakanlığı düzenlemelerine tabidir.
Online hizmette bireyin sağlık geçmişine dair değerlendirme yapamazlar
Gerekçe: Fiziki muayene yapılmadan medikal değerlendirme yapılamaz.
Estetik, kozmetik, detoks gibi sağlık dışı hizmetler sunamazlar
Gerekçe: Diyetisyenler sadece beslenme ve diyet danışmanlığı hizmeti verebilir.
Paket program satışı (örn. zayıflama paketi, gebelik paketi)
Gerekçe: Sağlık hizmetleri bireye özel olmalıdır; ticarileştirilmiş paket sistemler yasaktır.
Öncesi-sonrası fotoğrafla hizmet sunumu yapamazlar
Gerekçe: Bu tür görseller sağlık alanında etik dışıdır ve yanıltıcı olabilir.
Klinik, merkez, poliklinik, hastane vb. isimler kullanamazlar
Gerekçe: Bu isimler yalnızca ruhsatlı sağlık kuruluşları tarafından kullanılabilir.
Diyetisyenlerin İfadelerinde Yanlış Olabilecek Cümlelerden Örnekler
1. “İdeal kiloya ulaşmanızı sağlıyoruz.”
Neden yasak: Sonuç garantisi içerir, sağlık beyanıdır.
Yerine: “Sağlıklı kilo yönetimi konusunda danışmanlık sunuyoruz.”
2. “Hızlı ve kalıcı kilo verin.”
Neden yasak: “Hızlı” ve “kalıcı” gibi ifadeler yanıltıcıdır.
Yerine: “Bireyin yaşam tarzına uygun sürdürülebilir beslenme planları öneriyoruz.”
3. “Kilo verdiriyoruz.”
Neden yasak: Doğrudan sonuç vaadi içerir.
Yerine: “Bireylerin sağlıklı yaşam hedeflerine ulaşmalarına destek oluyoruz.”
4. “Şeker hastalığını diyetle kontrol altına alın.”
Neden yasak: Hastalık tedavisi iddiası içerir.
Yerine: “Diyabetli bireylerde sağlıklı beslenme davranışları geliştirmeyi hedefliyoruz.”
5. “Online diyetle zayıflayın.”
Neden yasak: Sonuç garantisi içerir.
Yerine: “Online beslenme danışmanlığı ile süreci birlikte planlıyoruz.”
6. “Sizi forma sokuyoruz.”
Neden yasak: Estetik sonuca yönelik taahhüt içerir.
Yerine: “Bireysel hedefleriniz doğrultusunda beslenme desteği sunuyoruz.”
7. “3 ayda 10 kilo verdiriyoruz.”
Neden yasak: Somut ve garantili sonuç beyanıdır.
Yerine: “Kişiye özel beslenme planlarıyla süreci birlikte yönetiyoruz.”
8. “Obezite tedavisinde en etkili yöntem.”
Neden yasak: Tedavi yetkisi hekimdedir; iddialı ve yanıltıcıdır.
Yerine: “Obezite konusunda beslenme danışmanlığı sunuyoruz.”
9. “Çölyak hastalığına uygun özel diyetle sağlığınıza kavuşun.”
Neden yasak: Hastalık tedavi vaadidir.
Yerine: “Çölyak hastaları için uygun beslenme planları oluşturuyoruz.”
10. “Sporcu performansını artıran özel diyet.”
Neden yasak: Performans artırma vaadi, bilimsel kesinlik taşımaz.
Yerine: “Sporcuların enerji ve besin ihtiyaçlarına uygun beslenme planları hazırlıyoruz.”
11. “Detoks ile toksinlerden arının.”
Neden yasak: Toksin atma iddiası bilimsel temelsizdir.
Yerine: “Sebze ve meyve ağırlıklı hafif beslenme alternatifleri sunuyoruz.”
12. “Polikistik over sendromunu beslenmeyle çözüyoruz.”
Neden yasak: Hastalık çözümü iddiasıdır.
Yerine: “Polikistik over sendromu olan bireylerde beslenme planı desteği veriyoruz.”
13. “Yağ yakımını hızlandırıyoruz.”
Neden yasak: Beden fizyolojisi üzerinde garantili etki beyanıdır.
Yerine: “Enerji dengesine katkı sağlayan beslenme planları sunuyoruz.”
14. “Hastalıkları önleyen diyet listeleri hazırlıyoruz.”
Neden yasak: Koruyucu tıp iddiası içerir.
Yerine: “Sağlıklı yaşamı destekleyen beslenme önerileri sunuyoruz.”
15. “Hastalık risklerinizi ortadan kaldırın.”
Neden yasak: Doğrudan sağlık sonucu vaadidir.
Yerine: “Sağlıklı yaşam biçimi geliştirme sürecine katkı sunuyoruz.”
16. “Metabolizmanızı hızlandırarak kolayca zayıflayın.”
Neden yasak: Metabolizma üzerinde kontrol vaadi içerir.
Yerine: “Bireye özgü beslenme planları ile sağlıklı kilo yönetimi hedeflenir.”
17. “Sizi zayıflatacak mucizevi tarifler.”
Neden yasak: “Mucizevi” ifadesi bilim dışı ve yanıltıcıdır.
Yerine: “Sağlıklı tarif önerileri ile beslenme alışkanlıklarını destekliyoruz.”
18. “İnsülin direncinizi kırıyoruz.”
Neden yasak: Tıbbi müdahale anlamı taşır, hekim yetkisindedir.
Yerine: “İnsülin direnci olan bireyler için uygun beslenme planları hazırlanır.”
Uyarı:
Bu yazı bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır.
Reklam yasağı ile ilgili kesin yükümlülükler için Sağlık Bakanlığı’nın güncel yönetmelikleri dikkate alınmalı, gerekirse hukuki destek alınmalıdır.
Yukarıdaki ifadeler tüm kuralları kapsamayabilir ve mevzuat zamanla değişebilir.
